Zal de nieuwe Italiaanse centrumrechtse regering relevant zijn op het wereldtoneel?

Vanavond heeft de coalitie van centrumrechtse partijen onder leiding van Giorgia Meloni, zoals alom werd voorspeld door opiniepeilingen en diverse deskundigen, de Italiaanse parlementsverkiezingen overweldigend gewonnen met grote meerderheden in beide kamers van het parlement.

Eind oktober zal president Sergio Mattarella, zoals de Italiaanse grondwet voorschrijft, Giorgia Meloni tot premier benoemen. Meloni wordt met haar 45 jaar de eerste vrouwelijke premier van Italië.

Broeders van Italië, de partij die zij in 2012 oprichtte na een breuk met Silvio Berlusconi's 'Forza Italia', verzamelt de erfenis van postfascistische partijen.

Decennialang vormden de postfascisten een minderheid in het Italiaanse parlement, maar in 1994 sloten zij een alliantie met de centrumrechtse coalitie onder leiding van eerst Silvio Berlusconi en later Matteo Salvini. Deze alliantie bleef bevroren tussen 2018 en vandaag, aangezien er twee regeringen (Conte en Draghi) werden gevormd waarin centrumrechtse krachten zaten: Salvini's Liga in de eerste regering Conte en zowel Salvini als Berlusconi's Forza Italia in de regering Draghi. In deze periode besloot Broeders van Italië in de oppositie te blijven.

Dankzij de centrumrechtse alliantie werd een zeer jonge Giorgia Meloni tussen 2008 en 2011 minister van Jeugd en Sport onder de regering-Berlusconi. Sindsdien heeft Meloni geen andere functie meer bekleed in de uitvoerende macht.

Het symbool van de "driekleurige vlam" van de Broeders van Italië, waarvan de ontstaansgeschiedenis omstreden en onduidelijk is, wordt door velen beschouwd als een afbeelding van de fakkel op het graf van Benito Mussolini in zijn geboortedorp Predappio.

Broeders van Italië is een van de gevestigde Europese rechts-populistische partijen: extreem defensief tegenover immigranten, aanhanger van traditionele religieuze doctrines, tegen de legalisering van cannabis en euthanasie, tegen burgerlijke unies/huwelijken voor homoseksuele paren, kritisch tegenover abortusrechten, verbonden met de beweging van Steve Bannon, Donald Trump, Orbàn, Le Pen, en met een zeer recent verleden van nabijheid tot Poetin, gedeeld met bondgenoten Salvini en Berlusconi.

In navolging van wat er in andere Europese landen gebeurt, bevestigt ook Italië een daling van de opkomst tot 64%, tegenover 73% bij de laatste algemene verkiezingen. Ook de volatiliteit van de stemmen, die snel van de ene naar de andere partij gaan, wordt bevestigd. Broeders van Italië gaat namelijk van 4% in 2018 naar 25% vandaag.

Wat wordt er nu verwacht?

Vooruitlopend op een waarschijnlijke overwinning en de daaruit voortvloeiende benoeming tot minister-president, is de campagne van Meloni gematigder geworden en zijn sommige van haar meer verhitte en klassieke tonen afgezwakt. Met name soevereinistische standpunten en kritiek op de Europese instellingen behoorden niet tot de onderwerpen die in Meloni's verkiezingscampagne naar voren kwamen.

Meloni weet dat zij de leiding krijgt over een land met groeiende economische problemen, dat een winter tegemoet gaat van sterke stijgingen van energietarieven, grondstofkosten en inflatie.

Het is onwaarschijnlijk dat Meloni de internationale positionering van Italië aanzienlijk kan veranderen, gezien 1) hoezeer het land fondsen van de Europese Unie nodig heeft om niet overspoeld te worden door de gevolgen van de covid19-crisis en de oorlog in Oekraïne en 2) dat zij nog steeds de steun nodig heeft van de partij Forza Italia die stevig verankerd lijkt te blijven in de NAVO en de EU.

Wat kan worden verwacht is, als gevolg van de prominente aanwezigheid van de Italiaanse broeders in de centrum-rechtse coalitie, een koudere houding van de toekomstige Italiaanse regering ten opzichte van de Europese instellingen en de NAVO, waarbij waarschijnlijk om een compromis met Poetin zal worden gevraagd.

De indruk bestaat echter dat de cruciale beslissingen van dit historische moment niet in Rome, noch in Berlijn, Parijs, Madrid of Brussel zullen worden genomen, maar in Moskou, Peking en Washington. In deze drie hoofdsteden zal worden bepaald of er de komende maanden meer of minder oorlog komt en wat voor soort oorlog we zullen krijgen.

De Europese Unie blijkt steeds meer een verzameling landen te zijn waarvan de intergouvernementele instellingen een opeenstapeling van nationale belangen en/of partijbelangen vertegenwoordigen en niet in staat zijn een gemeenschappelijk buitenlands beleid te bepalen, laat staan een coherente strategische positionering.

In deze stand van zaken, aka de schaarse relevantie van de Europese landen in de internationale politiek, kan geen verandering komen tenzij de Europese landen de historische stap zetten om niet langer gebruik te maken van intergouvernementele verdragen om eenheid op hun continent te bereiken, zoals zij sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog hebben gedaan, en in plaats daarvan een federale unie met een echte federale grondwet op te bouwen.[1].

Bedenk maar dat in Italië de centrumrechtse coalitie die het land zal regeren 44% van de stemmen heeft gehaald, inclusief de stemmen van niet-soevereine krachten, voornamelijk dankzij het feit dat een derde van de zetels wordt toegewezen via een systeem van "first-past-the-post". Het succes van Giorgia Meloni betekent niet dat de meerderheid van de Italianen tegen een echte Europese federatie zou zijn, als zij begrijpen dat dit 1) de institutionele problemen, de inefficiëntie en het politieke onvermogen van de EU zou overwinnen, terwijl 2) de autonomie, tradities, instellingen en bijzonderheden van elke lidstaat behouden blijven.

Een sterke federale autonomie met beslissingsbevoegdheid over een beperkt aantal gemeenschappelijke belangen en volledige autonomie over alle andere kwesties, dat is precies hoe echt gebouwde federaties werken (VS, Canada, Australië, Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland en andere).

De Europese politieke toekomst zal federaal zijn of zal verdeeldheid en irrelevantie zijn. Waar verdeeldheid en irrelevantie heersen, groeien teleurstelling en populisme. In Italië en in andere landen.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Zweeds Liberaal Debatt op 26 september^th, 2022.